Historia

Powstałe w 1817 r. Towarzystwo Muzyczne powołał do życia hrabia Sebastian Sierakowski, jezuita i rektor Akademii Krakowskiej (obecnie Uniwersytet Jagielloński). Zgodnie ze swoim statutem Towarzystwo organizowało w Wolnym Mieście Krakowie koncerty, zawsze w ostatnią niedzielę miesiąca, a ponadto pięć razy do roku miejsce miały koncerty charytatywne. Towarzystwo posiadało wówczas 60-osobowy chór i 30-osobową orkiestrę. Kraków był wtedy jedynym miastem w Polsce, w którym odbywały się regularne koncerty symfoniczne. Nowa era w dziejach Towarzystwa Muzycznego nastąpiła w 1886 r. kiedy to funkcję dyrektora artystycznego objął Wiktor Barabasz, który zorganizował na nowo chór, a potem orkiestrę symfoniczną. W tym czasie do członków Towarzystwa należał m.in. poeta Adam Asnyk. Od roku 1894 funkcję prezesa stowarzyszenia pełnił Henryk Jordan.

Od 1909 r. kierownictwo artystyczne przejął Feliks Nowowiejski, kompozytor i dyrygent. Dzięki niemu orkiestra Towarzystwa stała wtedy na wysokim poziomie artystycznym. Funkcję tę pełnił do roku 1914. To właśnie w czasie swojego pobytu w Krakowie skomponował muzykę do słów "Roty" - pierwsze jej wykonanie odbyło się 15 VII 1910 roku na Placu Matejki w Krakowie podczas odsłonięcia pomnika Grunwaldzkiego. W okresie dwudziestolecia międzywojennego stanowisko dyrektora artystycznego obejmował wybitny dyrygent Bolesław Wallek-Walewski.

Dalszy rozwój Towarzystwa przerwał wybuch II wojny światowej. W latach powojennych działalność koncertowa Towarzystwa skupiona była najpierw głównie na organizowaniu koncertów mających na celu umożliwienie startu muzycznego zdolnej młodzieży szkół muzycznych. Koncerty te organizowane były pod nazwą „Grają młode talenty” i były wstępem do kariery muzycznej m.in. Kai Danczowskiej czy Ewy Bukojemskiej. W obchodach 30. rocznicy śmierci Bolesława Wallka-Walewskiego uczestniczył z ramienia Towarzystwa Muzycznego jeden z jego uczniów - Wacław Geiger, należący wtedy do zarządu Towarzystwa. W latach 90. Towarzystwo organizowało cykle koncertów „Muzyczne wieczory u Mehoffera”, w których wykonawcami byli m.in. Janusz Olejniczak, Elżbieta Stefańska, Robert Kabara, Carlos Malcolm czy kwartet smyczkowy „Amar Corde”.

Towarzystwo Muzyczne było też organizatorem takich imprez muzycznych jak koncert charytatywny na rzecz fundacji przyjaciół dzieci z chorobą nowotworową „Wyspy szczęśliwe”, koncert zespołu kameralnego New York Philharmonic „Ensemble Courage”, recital uczestników XIII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. F. Chopina w Warszawie, koncert Krakowskiej Młodej Filharmonii w ramach projektu „Cracovia Sacra” czy współorganizacja „Nieszporów Ludźmierskich” Jana Kantego Pawluśkiewicza.

Działalność edukacyjną zapoczątkował współudział Towarzystwa w założeniu pierwszej publicznej szkoły muzycznej w Krakowie w roku 1841. Powstała ona z połączenia prywatnej szkoły śpiewu dramatycznego założonej i prowadzonej przez Franciszka Mireckiego i bursy muzycznej przy kościele św. Anny prowadzonej przez Towarzystwo. W roku 1867 Towarzystwo Muzyczne już samodzielnie założyło szkołę muzyczną, na której czele stanął Antoni Vopalka. W pierwszych latach działalności szkoła miała ponad stu uczniów i 9 nauczycieli uczących gry na fortepianie, skrzypcach, wiolonczeli, flecie a także śpiewu solowego i chóralnego.

Nowy etap w dziejach Szkoły Towarzystwa Muzycznego zaczął się w chwili osiedlenia się na stałe w Krakowie w 1881 r. znakomitego kompozytora i pedagoga Władysława Żeleńskiego. Towarzystwo Muzyczne od razu powierzyło mu kierownictwo Szkoły Muzycznej. Stanowisko to pełnił Żeleński aż do swojej śmierci przez równe 40 lat. Wkrótce po swoim przyjeździe rozpoczął Żeleński starania (poparte przez prezydenta Krakowa M. Zyblikiewicza) o utworzenie konserwatorium muzycznego. Niezmiernie ważna okazała się tu rola, jaką odegrało wsparcie księżnej Marceliny Czartoryskiej - uczennicy Fryderyka Chopina, która już od roku 1876 była protektorką naszego stowarzyszenia.

Księżna Marcelina Czartoryska dzięki swym zabiegom dyplomatycznym u władz zaboru, ale również dzięki swym arystokratycznym koneksjom, utorowała drogę do powstania krakowskiego konserwatorium. I tak dnia 1 lutego 1888 roku otworzono „Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie”. Na czele tej instytucji stanął Żeleński. Jako jej dyrektor postawił ją Żeleński na wysokim poziomie, przyczyniając się do jej rozkwitu.

Dobrze przygotowani absolwenci Konserwatorium zaczęli podnosić ogólny poziom kultury muzycznej Krakowa, jak również innych miast Polski. Konserwatorium zajmowało początkową budynek przy pl. Szczepańskim 3, a od roku 1906 drugie piętro budynku Teatru Starego przy pl. Szczepańskim 1. Po II wojnie światowej pracę Konserwatorium kontynuowała PWSM w Krakowie, która w późniejszych latach została przekształcona w Akademię Muzyczną.

Witold Rowicki

Wybitny dyrygent studiował w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w latach 1931-1938, a następnie objął stanowisko profesora gry na skrzypcach w macierzystej uczelni. Jako dyrygent prowadził wielokrotnie koncerty finałowe na Konkursach Pianistycznych im. Fryderyka Chopina. Ze swoimi orkiestrami nagrał ponad 100 płyt, w tym m.in. z Arturem Rubinsteinem i Sviatoslavem Richterem. To z jego inicjatywy Witold Lutosławski napisał swój słynny Koncert na Orkiestrę, i to jemu jest on dedykowany. Swoje utwory dedykowali mu również Andrzej Panufnik, Tadeusz Baird, Kazimierz Serocki i Grażyna Bacewicz.

Jan Gall

Wiktor Barabasz

Pianista i dyrygent, w latach 1886-1921 pełnił funkcję najpierw dyrektora artystycznego, a następnie prezesa Towarzystwa Muzycznego. W latach 1921-1928 obejmował stanowisko dyrektora Konserwatorium. Był założycielem Krakowskiego Chóru Akademickiego Uniwersytetu Jagiellońskiego, który jest najstarszym tego typu chórem w Polsce i jednym z najstarszych w Europie. Był również jego pierwszym kierownikiem artystycznym i dyrygentem, przez równe 25 lat.

Egon Petri

Był uczniem i przyjacielem słynnego pianisty i kompozytora F. Busoniego, a także współautorem światowego wydawnictwa dzieł J. S. Bacha "Busoni-Ausgabe". W roku 1927 osiadł z rodziną w Zakopanem. Na krótko, w roku szkolnym 1928/29, objął klasę fortepianu w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego, a następnie w latach 1930-32 w krakowskiej Szkole Muzycznej im. Władysława Żeleńskiego.

Wiktor Łabuński

Pianista i kompozytor, był w latach 1919-1928 kierownikiem sekcji fortepianu Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego. Do jego uczniów należeli w tym czasie m.in. Jan Hoffman oraz Adam Rieger. W następnym latach wyjechał do USA, gdzie odniósł liczne sukcesy – stąd zagraniczne źródła często określają go mianem „amerykańskiego kompozytora polskiego pochodzenia”. Otrzymał tytuł doktora honoris causa Curtis Institute of Music w Filadelfii (1935).

Adam Rieger

Pianista, muzykolog i pedagog. Był absolwentem Konserwatorium Towarzystwa, gdzie kształcił się pod kierunkiem Wiktora Łabuńskiego. W latach 1930-36 był tam również profesorem. Po wojnie obejmował stanowisko kierownika katedry, a także dziekana Wydziału Wychowania Muzycznego PWSM w Krakowie (lata 1962-1978). Był autorem i redaktorem szeregu pozycji z literatury fortepianowej, które przygotowywał często ze swym kolegą z Konserwatorium - Janem Hoffmanem.

Zbigniew Dymmek

Pianista i dyrygent, był asystentem Toscaniniego w mediolańskiej La Scali, a także dyrygentem Opery Poznańskiej. W latach 1928-38 prowadził klasę fortepianu i dyrygentury w Konserwatorium Towarzystwa, a także orkiestrę uczniowską. Do jego uczniów należeli Mieczysław Drobner, Wacław Geiger, Adam Kaczyński, Adam Rieger oraz Maria Bilińska-Riegerowa.

ks. prof. Hieronim Feicht

Muzykolog, kompozytor, wybitny badacz muzyki dawnej, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Był uczniem Bolesława Wallek-Walewskiego, a począwszy od końca lat 20. prowadził klasę teorii w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego. Po wojnie był pierwszym rektorem PWSM we Wrocławiu. Związek Kompozytorów Polskich co roku przyznaje młodym muzykologom nagrodę im. ks. prof. Feichta.

Bolesław Wallek-Walewski

Kompozytor i dyrygent - absolwent, a później wieloletni profesor Konserwatorium Towarzystwa i jego dyrektor. Był najwybitniejszą postacią krakowskiego życia muzycznego po śmierci Władysława Żeleńskiego. Do grona jego uczniów należeli Mieczysław Drobner, Wacław Geiger i ks. prof. Hieronim Feicht. Założyciel chóru "Echo", zasłynął również jako dyrygent chórów akademickich, m.in. Krakowskiego Chóru Akademickiego Uniwersytetu Jagiellońskiego, którego kierownikiem artystycznym był w latach 1903-1919.

Zdjęcia pochodzą ze zbiorów Towarzystwa Muzycznego w Krakowie lub znajdują się w domenie publicznej, z wyjątkiem: zdjęcia portretowego Witolda Rowickiego, które pochodzi ze zbiorów rodziny dyrygenta; zdjęcia portretowego Adama Riegera, które pochodzi ze zbiorów rodzinnych; zdjęć Heleny Zboińskiej, Bolesława Wallek-Walewskiego, o. Bernardino Rizzi, Felicjana Szopskiego, Zdzisława Jachimeckiego oraz Jana Hoffmana, które pochodzą ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego; zdjęcia ks. prof. Hieronima Feichta, które umieszczono za zgodą redakcji strony Zgromadzenia Księży Misjonarzy; jak również zdjęcia budynku przy pl. Szczepańskim 1 przygotowanego na podstawie fotografii pana Zygmunta Puta na licencji 4.0.